Υψηλή φεριτίνη: Τι δείχνει για την υγεία

Η φεριτίνη είναι μια πρωτεΐνη που αποθηκεύει σίδηρο στο σώμα, και η μέτρηση των επιπέδων της είναι ζωτικής σημασίας για την αξιολόγηση της υγείας μας. Ωστόσο, τι συμβαίνει όταν τα επίπεδά της είναι πολύ υψηλά; Η εξέταση αίματος μπορεί να προσδιορίσει γρήγορα και εύκολα τα επίπεδα φεριτίνης στον οργανισμό. Το επιθυμητό εύρος για τον ενήλικο πληθυσμό είναι:

• 12-300 ng/ml για τους άνδρες
• 12-150 ng/ml για τις γυναίκες

Δείκτες Υπερβολικά Υψηλής Φεριτίνης

Οι πολύ υψηλές τιμές φεριτίνης μπορεί να αποτελούν ένδειξη υπερφόρτωσης σιδήρου. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει πάντα, διότι η φεριτίνη μπορεί να επηρεαστεί σημαντικά από άλλες καταστάσεις, όπως η χρόνια φλεγμονή και οι οξείες λοιμώξεις. Υπάρχουν πολλές καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση των επιπέδων φεριτίνης, αλλά μόνο ορισμένες από αυτές σχετίζονται με υπερφόρτωση σιδήρου.

Αιτίες Υψηλής Φεριτίνης

Οι κύριες αιτίες που ευθύνονται για την αύξηση της φεριτίνης περιλαμβάνουν:

• Αιμοχρωμάτωση – μια κληρονομική διαταραχή που οδηγεί σε υπερβολική συσσώρευση σιδήρου στον οργανισμό.
• Χρόνια φλεγμονή.
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα.
• Υπερθυρεοειδισμός.
• Κακοήθειες (κυρίως αιματολογικές).
• Λοίμωξη από ιό (π.χ. COVID-19).
• Μεταγγίσεις αίματος (μπορούν να οδηγήσουν σε υπερφόρτωση σιδήρου).
• Υπερβολική πρόσληψη σιδήρου μέσω διατροφής ή συμπληρωμάτων.
• Παχυσαρκία.
• Αλκοολισμός.
• Ηπατική νόσος (π.χ. ηπατίτιδα C).
• Νεφρική ανεπάρκεια.
• Διαβήτης τύπου ΙΙ.
• Μεταβολικό σύνδρομο.
• Αιμοφαγοκυτταρικό σύνδρομο.
• Νόσος του Wilson.
• Αναποτελεσματική ερυθροποίηση – αναιμία λόγω ανώριμων ερυθροκυττάρων.
• Βακτηριακές λοιμώξεις.
• Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου.

Συμπτώματα Υπερφεριτιναιμίας

Παρόλο που δεν είναι βέβαιο ότι ένα άτομο με υπερφεριτιναιμία θα εκδηλώσει συμπτώματα, υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά που συχνά παρατηρούνται. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Ανεξήγητη αδυναμία και κόπωση.
• Πόνος στις αρθρώσεις ή/και στην κοιλιακή χώρα.
• Σεξουαλική δυσλειτουργία.
• Σκούρο χρώμα δέρματος.
• Αίσθημα παλμών.
• Καρδιακά προβλήματα (όπως καρδιακή ανεπάρκεια).
• Διαβήτης.
• Κίρρωση του ήπατος.

Θεραπεία για Υψηλή Φεριτίνη

Η αντιμετώπιση της υπερφεριτιναιμίας εξαρτάται από το ύψος των τιμών φεριτίνης, την αιτία που την προκαλεί (όπως η αιμοχρωμάτωση) και την κατάσταση της υγείας του ατόμου. Εάν η εξέταση δείξει πολύ υψηλές τιμές φεριτίνης, είναι σημαντική η επίσκεψη στο γιατρό.

Ορισμένες από τις θεραπείες που μπορεί να προτείνει ο γιατρός περιλαμβάνουν:

• Διατροφή χαμηλή σε σίδηρο και καθημερινή άσκηση.
• Φλεβοτομή
• Χήλωση – διαδικασία απομάκρυνσης της περίσσειας σιδήρου.

Η συνδυαστική προσέγγιση που περιλαμβάνει σωματική δραστηριότητα (τουλάχιστον 1 ώρα περπάτημα καθημερινά) και μια διατροφή χαμηλή σε σίδηρο, μπορεί να συμβάλλει στην αποτελεσματική μείωση των επιπέδων φεριτίνης. Ιδανικά, συνιστάται η σταδιακή αύξηση της έντασης της άσκησης και η προπόνηση με βάρη που βοηθά στην επίτευξη καλύτερης φυσικής κατάστασης.

Αν η διατροφή και η άσκηση δεν είναι αποτελεσματικές, ο γιατρός μπορεί να προτείνει θεραπευτική αφαίμαξη για τη μείωση των επιπέδων σιδήρου και φεριτίνης, μέσω της αφαίρεσης συγκεκριμένης ποσότητας αίματος.

Διατροφή για Υψηλή Φεριτίνη

Η κατάλληλη διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση των υψηλών επιπέδων φεριτίνης. Σε άτομα με αιμοχρωμάτωση συνιστώνται συγκεκριμένες διατροφικές οδηγίες:

• Δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο.
• Αποφυγή καταναλώσεων που ενισχύουν την απορρόφηση του σιδήρου (όπως η βιταμίνη C).
• Πλούσια σε συστατικά που εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου (όπως το ασβέστιο).
• Επαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών, ειδικά αν πραγματοποιείται φλεβοτομία.
• Αποφυγή αλκοολούχων ποτών.
• Αποφυγή λήψης συμπληρωμάτων σιδήρου ή πολυβιταμινών.

Ο καλύτερος τρόπος για να μειώσετε την ημερήσια πρόσληψη σιδήρου είναι να αποφύγετε ορισμένες τροφές που περιέχουν υψηλές ποσότητες σιδήρου, όπως:

• Συκώτι
• Κόκκινο κρέας (μοσχάρι, χοιρινό, αρνί)
• Κυνήγι
• Προϊόντα κρέατος (λουκάνικα κ.λπ.)
• Σπανάκι
• Θαλασσινά (όπως μύδια και στρείδια)
• Τροφές εμπλουτισμένες με σίδηρο

Συνιστάται επίσης η κατανάλωση τροφών που μειώνουν την απορρόφηση του σιδήρου, όπως ολόκληρα δημητριακά, όσπρια, κόκκινο κρασί και γαλακτοκομικά προϊόντα. Η υψηλή φεριτίνη δεν είναι συνήθως άμεσος λόγος ανησυχίας και μπορεί να μειωθεί σταδιακά με την κατάλληλη διαχείριση, εκτός αν υπάρχουν ανησυχητικά συμπτώματα ή οδηγίες από τον γιατρό.